Ο Μύθος του Σπηλαίου του Πλάτωνα, οι ομοιότητές του με το Matrix

Ο Μύθος του Σπηλαίου του Πλάτωνα, οι ομοιότητές του με το Matrix και η σύγρονη ερμηνεία του

Ο Μύθος με τη σπηλιά στην Πολιτεία του Πλάτωνα

Η Πολιτεία περιλαμβάνει την Αλληγορία του σπηλαίου, με την οποία ο Πλάτων εξηγεί τη Θεωρία των Ιδεών του.

Η σημερινή κατάσταση του ανθρώπου, λόγω απαιδευσίας, μπορεί να αναπαρασταθεί άψογα από τον περίφημο μύθο του σπηλαίου που διηγείται ο Πλάτωνας, στην αρχή του έβδομου βιβλίου της Πολιτείας του.

Ο άνθρωπος ζει σε μια ψευδαίσθηση

Σύμφωνα με τον αλληγορικό μύθο οι άνθρωποι ζούμε σαν φυλακισμένοι μέσα στις παραισθήσεις και τις αυταπάτες μας και δεν μπορούμε να γνωρίσουμε την αλήθεια γιατί μας εμποδίζουν τα δεσμά των αισθήσεων αλλά και τα δεσμά των εξουσιαστών, που χειραγωγούν τις αισθήσεις μας ώστε να αντιλαμβανόμαστε μόνο την πραγματικότητα όπως την καθορίζουν εκείνοι.

Κάποια στιγμή μερικοί δεσμώτες απαλλάσσονται επιτέλους από την επιρροή των δογμάτων, χάρη στην παιδεία και τον ορθό λόγο και επιτέλους με καθαρή σκέψη μπορούν να γνωρίσουν την αλήθεια βασιζόμενοι σε αποδείξεις.

Ο μύθος του σπηλαίου

απατηλές παραστάσεις

Ο μύθος αυτός διηγείται πως σε ένα σπήλαιο, κάτω από τη γη, βρίσκονται μερικοί άνθρωποι αλυσοδεμένοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να δουν μόνο τον απέναντί τους τοίχο. Δεν μπορούν να κοιτάξουν ούτε πίσω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Πίσω τους ωστόσο είναι αναμμένη μια φωτιά. Έτσι οτιδήποτε εκδηλώνεται πίσω από την πλάτη τους αναπαριστάνεται ως σκιά στον απέναντι τους τοίχο. Επειδή οι άνθρωποι αυτοί σε ολόκληρη τη ζωή τους τα μόνα πράγματα που έχουν δει είναι οι σκιές των πραγμάτων, έχουν την εντύπωση ότι οι σκιές που βλέπουν πάνω στον τοίχο είναι τα ίδια τα πράγματα. Εάν όμως κάποιος από τους αλυσοδεμένους ανθρώπους του σπηλαίου κατορθώσει να ελευθερωθεί, να βγει από τη σπηλιά και να ανέβει πάνω στη γη και, κάτω από το φως του ήλιου πλέον, δει τα πράγματα, θα καταλάβει την πλάνη στην οποία ζούσε όσο ήταν μέσα στη σπηλιά. Θα αντιληφθεί τότε ότι οι σύντροφοι του, που εξακολουθούν να βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο σπήλαιο, ακόμη ζουν βυθισμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις.

Η ερμηνεία του μύθου από τον μεγάλο μας φιλόσοφο

Πλάτων

Κατά τον Πλάτωνα, ο απελεύθερος δεσμώτης είναι ο φιλόσοφος, ο οποίος βλέπει τα ίδια τα όντα, τις ιδέες, και όχι τα είδωλά τους. Οι αλυσοδεμένοι σύντροφοι του είναι οι κοινοί άνθρωποι που, έχοντας εθισθεί στις απατηλές παραστάσεις των αισθητών πραγμάτων, ζουν, χωρίς να το ξέρουν, μέσα στο ψέμα. Πάντοτε βέβαια, για τον Πλάτωνα, υπάρχει η δυνατότητα απεμπλοκής των αλυσοδεμένων ανθρώπων από τις πλάνες τους. Για να το πετύχουν αυτό, χρειάζεται να αποδεσμευτούν από τις αλυσίδες τους. Αυτές συμβολίζουν τις αισθήσεις τους, που τους υποχρεώνουν να παρατηρούν μόνο τα απατηλά είδωλα των ιδεών, των αληθινών όντων. Αντί για τις αισθήσεις τους όμως θα πρέπει να εμπιστευτούν το νου τους.

Ο ρόλος του Μύθου και η θέση του Φιλόσοφου στην Πολιτεία του Πλάτωνα

Ο φιλόσοφος - ηγέτης

Η αλληγορία του σπηλαίου είναι μια προσπάθεια τεκμηρίωσης της θέσης του φιλόσοφου ως βασιλιά στην Ιδεώδη Πολιτεία. Οι φυλακισμένοι αρχίζουν να αποδίδουν τα μη πραγματικά σχήματα των σκιών με όρους και έννοιες, ενώ πιστεύουν ότι οι σκιές αυτές είναι η πραγματικότητα.

Το ότι οι φυλακισμένοι, ωστόσο, μπορούν να δουν μόνο τις σκιές αυτές, δε σημαίνει ότι ο υπαρκτός κόσμος περιορίζεται μόνο μες στο σπήλαιο. Αν κάποιοι καταφέρουν να λυθούν από τις αλυσίδες και βγουν από το σπήλαιο, θα τυφλωθούν από τη λάμψη του Ήλιου και θα επιστρέψουν πίσω. Αν, ωστόσο, συνηθίσουν το φως, θα δουν καθαρά τον Ήλιο, που συμβολίζει το Αγαθό, και θα καταλάβουν ότι όσα έβλεπαν μες στο σπήλαιο ήταν απλά αντίγραφα των αληθινών. Ίσως σκεφτούν να επιστρέψουν πίσω, λυπούμενοι τους φυλακισμένους συντρόφους τους. Πίσω, όμως, στο σπήλαιο, δε θα μπορούν να συνηθίσουν στο σκοτάδι, και, προσπαθώντας να διδάξουν στους υπόλοιπους την αλήθεια, ίσως δεχτούν το μίσος και την αντίδρασή τους.

Σωκράτης : « -Και αν κανείς ήθελεν να επιχειρήσει να τους λύσει από τα δεσμά τους και να τους ανεβάσει, δεν θα ήσαν ικανοί να τον σκοτώσουν αν ημπορούσαν να τον πιάσουν στα χέρια τους; Αφου θα θεωρούσαν ότι θέλει να τους κάνει κακό και να τους τυφλώσει ενώ αυτός θέλει να τους δείξει το μόνο αληθινό Φώς.» Γλαύκων : «-Το δίχως άλλο!». Έχουμε πολλά θλιβερά ιστορικά παραδείγματα εν προκειμένω. Ο ίδιος ο Σωκράτης είχε τραγικό τέλος, επειδή εισήγαγε καινά δαιμόνια...

Ωστόσο, όσοι ελευθερώθηκαν, οι φιλόσοφοι, έχουν χρέος να επιστρέψουν πίσω και να διδάξουν και τους υπόλοιπους.

Συχνά, ο Ήλιος, που συμβολίζει το Αγαθό, ωθεί στην ερμηνεία του Μύθου του Σπηλαίου από θρησκευτικής απόψεως: χωρίς Θεό, οι άνθρωποι ζουν μες το σκοτάδι.

Ο κόσμος μέσα στο σπήλαιο, για ολόκληρο το έργο της Πολιτείας, εκφράζει την εμμονή στα αισθητά πράγματα, όσων μπορούν οι άνθρωποι να αντιληφθούν με τις αισθήσεις τους, ενώ η άνοδος στον πραγματικό κόσμο και η όραση των αληθινών Ιδεών υπό το φως του Ήλιου οδηγούν στην κατα τον Πλάτωνα απόλυτη αλήθεια :

Την εναρμόνιση των τριών τμημάτων της ψυχής και την ενδυνάμωση του λογιστικού.

Καθηλωμένοι στην ίδια θέση οι έγκλειστοι βλέπουν μόνο σκιές και, ελλείψει άλλων ερεθισμάτων, θεωρούν αυτονόητη την αυθεντικότητά τους. Τα δεσμά τούς στερούν κάθε δυνατότητα κίνησης, αυτενέργειας και διεύρυνσης του οπτικού τους πεδίου. Προσωπική δράση δεν υφίσταται. Υπάρχει μόνον όρασης αλλά και αυτή δεν είναι άλλο από παθητική παρατήρηση των συμβάντων, αναντίρρητη αποδοχή των δεδομένων των αισθήσεων, άγνοια, πλάνη.

Η ανάβαση στον κόσμο του φωτός συνιστά μια πορεία, η οποία ξεκινώντας από μια αρνητική γνώση, από τη γνώση "του τι δεν είναι", απολήγει στην αυτογνωσία και την κοσμογνωσία. Ο κόσμος του σπηλαίου απεικονίζει την εμμονή της ψυχής στο αισθητόν, την υπερεκτίμησή του, την παντελή κυριαρχία των αισθήσεων και του επιθυμητικού τμήματός της επί του λογιστικού. Η προσκόλληση στο γίγνεσθαι επιφέρει ψυχική σύγχυση, νόσον, ενώ η θέασις των όντων εσωτερική ισορροπία , την εναρμόνιση των τριών τμημάτων της ψυχής και την ενδυνάμωση του λογιστικού μέρους της. Για τον Πλάτωνα, το αίτημα της αυτογνωσίας είναι πρωταρχικό. Ακόμη κι αν δε βρεθεί ποτέ ο φιλόσοφος -ηγέτης που θα διοικήσει την ιδανική πολιτεία, κάθε άνθρωπος χωριστά θα πρέπει να επιδιώξει τουλάχιστον να ρυθμίσει το πολίτευμα της ψυχής του.

Η ερμηνεία της αλληγορίας του σπηλαίου του Πλάτωνα στη σύγχρονη εποχή

ΜΜΕ και Προπαγάνδα

Οι άνθρωποι, από αρχαιότατες εποχές ως σήμερα, ζούμε φυλακισμένοι στα σώματά μας, μέσα στις παραισθήσεις, τις ψευδαισθήσεις και τις αυταπάτες μας που δημιουργούνται από τον εγωκεντρισμό, την επιθυμία για απόκτηση και εξουσία, τον ατομικισμό, την αδιαφορία για τους άλλους, την προσκόλληση μόνο στις σωματικές μας ανάγκες και σε αυτές που μας προστάζει η αυτοϊκανοποίηση του εαυτούλη μας και την άκριτη υπακοή σε αυτό που μας παρουσιάζουν ως πραγματικό και ως την μοναδική μας επιλογή για ζωή . Για να γνωρίσουμε την αλήθεια, πρέπει ν’ αποτινάξουμε τα δεσμά των αισθήσεων αλλά και τα δεσμά των ποικίλων εξουσιαστών, που αφήνουν ν’ αντιλαμβανόμαστε μόνο τα αντίγραφα και τις απατηλές σκιές της πραγματικότητας.

Έρχεται όμως κάποια στιγμή, που κάποιοι δεσμώτες, καταφέρνουν ν’ απαλλαγούν απ’ την επιρροή των αισθήσεων και των δογμάτων και να γνωρίσουν την αλήθεια, βασιζόμενοι στις αποδείξεις που τους παρέχει μόνο ο ορθός λόγος και η καθαρή σκέψη. Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι φιλόσοφοι και οι «πεπαιδευμένοι», οι μορφωμένοι, που η παιδεία τους δείχνει τον τρόπο πώς, ξεγλιστρώντας μέσα από τα ποικίλα δογματικά δίχτυα, να ξεφύγουν από τη μοίρα των δεσμωτών της σπηλιάς…

Άλλωστε ο κόσμος του σπηλαίου και όσα διαδραματίζονται εντός του είναι τόσο δεδομένος, ώστε να μη γεννά την παραμικρή αμφιβολία για το αν είναι αληθινός. Ωστόσο αυτό συμβαίνει και στη δική μας πραγματικότητα που δεδομένα και αληθινά θεωρούνται μόνο όσα μας δείχνουν τα ΜΜΕ, όσα μάθαμε στο σχολείο, όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας όχι όμως με τον νου μας, όσες επιθυμίες απορρέουν από τις σωματικές μας ανάγκες αλλά και τις ανάγκες επιβεβαίωσης του υπέρμετρου εγώ μας με αποτέλεσμα όλα αυτά να έχουν οδηγήσει τον άνθρωπο στη ψευδαίσθηση πως είναι μόνος του και ο μόνος τρόπος να επιβιώσει είναι εις βάρος των άλλων και της φύσης.

Οι ομοιότητες με την ταινία Matrix

ο κόσμος του Μάτριξ (σπηλιά -ΜΗΤΡΑ - matrix)

Ο πυρήνας του μύθου του σπηλαίου ξαναπροτάθηκε, σε σύγχρονη εκδοχή, στην ταινία το Matrix (1999) των αδερφών Andy και Larry Wachowsky (Γουατσόφσκυ). Η ταινία, ως γνωστόν, περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος όπως τον ξέρουμε εμείς είναι ουσιαστικά το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανίδεο ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας (παραγωγής και κατανάλωσης, θα λέγαμε).

Όπως στο μύθο του σπηλαίου, ο κόσμος του Μάτριξ (σπηλιά -ΜΗΤΡΑ - matrix) , είναι ένας κόσμος παραισθήσεων. Οι άνθρωποι ζουν και κινούνται σε αυτόν, χωρίς να υποψιάζονται την πραγματική «ψεύτικη» κατάστασή του. Η ταινία αναφέρεται δήθεν στο μέλλον, για ευνόητους λόγους, ενώ περιγράφει γλαφυρά τη σύγχρονη κατάσταση της ανθρωπότητας. Στην πρώτη ταινία της σειράς, ο ήρωας ο Neo, διαλέγει το κόκκινο χάπι που του επιτρέπει να προχωρήσει στην αφύπνιση. Ο Σκοτεινός, όπως τον αποκαλούσαν, Ηράκλειτος δηλώνει χαρακτηριστικά :

« ΕΝΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΞΥΠΝΗΤΟΥΣ. ΟΙ ΚΟΙΜΙΣΜΕΝΟΙ ΖΟΥΝ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΣΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟ».

Όμως δεν θέλουν όλοι οι άνθρωποι να ξεφύγουν από το Μάτριξ!.. Δεν είναι όλοι έτοιμοι να αντικρούσουν την φοβερή πραγματικότητα. Θέλουν σαν το Σάιφερ να ζουν στον ψεύτικο κόσμο. Όταν τους δίνουν «το κόκκινο και το μπλε χάπι», δεν επιλέγουν οι περισσότεροι το κόκκινο που θα τους οδηγήσει στο «ξύπνημα». Προτιμούν να μένουν στο όνειρο, παρά να αντιληφθούν το μέγεθος του εφιάλτη στον οποίο είναι έτσι κι αλλιώς μπλεγμένοι.

από την ταινία the Matrix

Οι παρόμοιες ερμηνείες του Μύθου και της ταινίας Μάτριξ στη σημερινή πραγματικότητα

Ομοιότητες του μύθου με το Μάτριξ

Δεν μπορούμε να αναγκάσουμε κανένα να ξυπνήσει με το ζόρι. Αυτό όμως που έχουμε υποχρέωση είναι να καταστήσουμε εμφανή και προσβάσιμη την έξοδο από το τούνελ γι' αυτούς, που έχουν κουραστεί να ζουν στο όνειρο-εφιάλτη και η ψυχή τους είναι έτοιμη να ανθίσει στη συνειδητότητα. Δεν είναι χρήσιμο να περιμένουμε την έλευση του Νέου (Νήο=New) εκλεκτού για να μας σώσει από τη μηχανικότητα, γιατί μόνο ο καθένας μπορεί, με τη δική του προσπάθεια και τη σχετική εξωτερική βοήθεια, να γίνει o σωτήρας του εαυτού του. Τα πράγματα όμως δεν είναι και τόσο ζοφερά. Αυτή είναι η μία πλευρά της Σελήνης, η σκοτεινή. Υπάρχει όμως και η άλλη που μας κάνει να είμαστε, υπό όρους, αισιόδοξοι....Είναι η πλευρά που υπάρχει στην έξοδο του σπηλαίου....

https://www.youtube.com/watch?v=IQtfMR-UKd0

Πηγή: Ο Μύθος του Σπηλαίου του Πλάτωνα, οι ομοιότητές του με το Matrix και η σύγρονη ερμηνεία του - RAMNOUSIA 

Μετεώρηση ανάμεσα στην Κατάσταση της Χάρης και του Αυτοματισμού

Μετεώρηση ανάμεσα στην Κατάσταση της Χάρης και του Αυτοματισμού
****************************************************************

Το νέο δεν είναι πάντα στο προσκήνιο, πολύ συχνά βουλιάζει στα βάθη και με αφήνει άψυχη και χωρίς πνεύμα, νευρική, άδεια, ταραγμένη, μη ξέροντας τι να κάνω και καταφεύγοντας στα ίδια παλιά και φθαρμένα πράγματα, που δεν μπορούν να με ικανοποιήσουν. Και αυτό γίνεται επειδή θέλω να πείσω τον εαυτό μου ότι ακόμα κι όταν με εγκαταλείπει το μόνο πράγμα που είναι ζωντανό μέσα μου, μπορώ να εξακολουθώ να είμαι ζωντανή. Όμως, ό,τι και αν κάνω αυτές τις στιγμές, όχι μόνο δεν καταφέρνει να μου δώσει την εντύπωση που διψώ, αλλά, αντίθετα, με γεμίζει αηδία. Αν η "σπίθα" δεν υπάρχει, το πιο υπέροχο πράγμα μου φαίνεται νεκρό, μάταιο, αηδιαστικό, ανάξιο λόγου, άψυχο, ανόητο. Όταν η "σπίθα" γεμίζει το είναι μου, το πιο ταπεινό, ακόμα και αηδιαστικό πράγμα, αποκτά σημασία που ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα μπορούσε να έχει και ο κόσμος γεμίζει από θάμβος.

"Από τον εγωκεντρισμό στην καθαρή συνειδητότητα"

Σοφία Αντζακα

Σοφία Αντζακα

Η Σοφία Αντζακα ήταν Ελληνίδα Εσωτερίστρια. Υπήρξε συγγραφέας βιβλίων Εσωτερισμού, 
μεταφράστρια και ζωγράφος. Γεννήθηκε στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 1927. Μετά από 
ένα σύντομο πέρασμα από την Πάντειο Σχολή, άρχισε να μελετά την Ψυχολογία και ιδιαίτερα 
τον Γιούγκ. 

Ζωγράφιζε εσωτεριστικούς πίνακες και τηρούσε ψυχογραφικό ημερολόγιο. Το ψυχογραφικό 
της ημερολόγιο εντυπωσίασε τον Ιταλό ψυχολόγο-ψυχίατρο Roberto Assaziolli, ο οποίος το 
χαρακτήρισε μία από τις 4 πλέον σημαντικές ψυχογραφίες. Το 1973 ξεκίνησε την συγγραφική 
της δραστηριότητα με δοκίμια ψυχολογίας και μεταφράσεις διάσημων φιλοσόφων όπως οι 
Γιούγκ, Μάρτιν και Ουσπένσκυ. Το δοκίμιο «η Αλλη Τέχνη» απέσπασε το 1978 το 2ο
 κρατικό 
βραβείο δοκιμίου. 

Αποκορύφωμα του συγγραφικού έργου της ήταν ο δωδεκάτομος «Ιερός Γάμος». Το 
συγγραφικό της έργο ήταν αποτέλεσμα εσωτερικής έρευνας του ίδιου της του εαυτού, η 
οποία για την ίδια ήταν μία άσκηση. Κατάφερε και απέσπασε την άποψη του ίδιου του Γιούγκ 
για την πορεία της, κάτι που σχεδόν ποτέ δεν συνήθιζε να κάνει ο Ελβετός ψυχολόγος. 
Σημαντικές ήσαν οι παρεμβάσεις της πάνω στην ποίηση σύγχρονων ποιητών με δοκίμια που 
έγραψε με την δική της προσέγγιση. 
Η μελέτη των έργων της Σοφίας Αντζακα, αποκαλύπτει μία ιδιαίτερη προσωπικότητα 
Εσωτερίστριας, η οποία με πολύ γραφυρό τρόπο «έδωσε» στο αναγνωστικό της κοινό, 
ιδιαίτερες Εσωτεριστικές «Γνώσεις» ειδικά εάν λάβουμε υπόψη την εποχή της δημοσίευσής 
τους. Μία τέτοια προσωπικότητα ήταν φυσικό να χαρακτηρισθεί από πολλούς μοναδική, και 
να καταταγεί στους ανθρώπους εκείνους που έδρασαν ως πραγματικοί Διδάσκαλοι. 
Έργα της είναι: 
 Η ποίηση του Γ. Θέμελη 
 Ο πρωτογενής κόσμος στην ποίηση του Γ.Θ.Βαφόπουλου 
 Επιλεγόμενα στα ποιήματα του Μηνά Δημάκη                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Τα ετερώνυμα έλκονται, αλλά... όχι για πολύ! 

*************************************************

Είχε την αδιόρατη εντύπωση ότι ο Ζ. ανήκε στον τύπο του βασικά απλού ανθρώπου που ελκύεται από γυναίκες με καλλιεργημένο μυαλό. Συνήθως, όμως, αυτός ο τύπος αργά η γρήγορα αρχίζει να φοβάται το μυαλό της γυναίκας που τον ελκύει. Τουλάχιστο αυτό είχε αποκομίσει η Θ. από την μέχρι τότε πείρα της. Και τούτη τη φορά, όπως και άλλοτε, στο παρελθόν, νόμισε πως διέκρινε μελλοντικές εξελίξεις. Ο Ζ. θα άρχιζε κάποτε να συγκρίνει τον δικό του ακαλλιέργητο, πρωτογενή νου με τη δική της εκλεπτυσμένη σκέψη και θα ένιωθε ότι υστερεί, ότι είναι κατώτερός της. Ύστερα θα άρχιζε να αναρωτιέται πως μια γυναίκα με τόσο λεπτή σκέψη ήταν δυνατό να ελκυστεί απ' αυτόν τον "αγροίκο". Στη συνέχεια, θα έπειθε τον εαυτό του ότι δεν διέθετε τίποτα για να ελκύσει μια τέτοια γυναίκα. Και θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η γυναίκα προσποιόταν πως ελκύεται απ' αυτόν. Και τι αναγκάζει μια γυναίκα να προσποιείται; Κάποιο συμφέρον, υλικό ή ψυχολογικό. Από κεί και πέρα κλείνει η πόρτα της επικοινωνίας, αρχίζει η καχυποψία, η κακοπιστία, η επιφυλακτικότητα κι ένα είδος κυνισμού. Σαν να λέει μ' αυτή του τη στάση : "Δεν θα σ' αφήσω να μ' εκμεταλλευτείς , να με χρησιμοποιήσεις για δικούς σου σκοπούς. Αντίθετα, θα φροντίσω να σε χρησιμοποιήσω εγώ για δικούς μου. Και, πρώτα απ' όλα,το σώμα σου, μια και δεν μπορώ να κατακτήσω το μυαλό και την καρδιά σου."
Όταν μια σχέση καταλήγει σ' αυτό το εξευτελιστικό σημείο, καμιά γυναίκα του τύπου της Θ. δεν δέχεται να τη συνεχίσει... Πολύ ακριβά πληρώνεται το χάρισμα-κατάρα του εξελιγμένου νου στη γυναίκα. Αλλά δεν γίνεται να τον αλλάξει κανείς, όπως δεν γίνεται να αλλάξει το χρώμα των ματιών του.

Ιερός Γάμος, τόμος 1ος

Οναρ γαρ.. Πάλευε με τα όνειρα της… Σχημάτιζε τις λέξεις σαν νάταν κομμάτια από ένα πάζλ,χωρίς γωνίες,αλλά γεμάτο αγωνίες. ''To καρότσι μου δε χωρά πουθενά''επανέλαβε. Ήταν το σύνθημα για να μπορέσει να ανοίξει την πόρτα που της αντιστεκόταν ακόμα. Τι παράξενο! Η μοναδική πόρτα που άνοιγε μόνο από μέσα-κάποιος άλλος κρατούσε τα κλειδιά-αυτό ήταν βέβαιο, κι’αυτή δεν μπορούσε να κάνει τίποτα,απ’το να επαναλαμβάνει το σύνθημα και να περιμένει. Για την επόμενη στάση λοιπόν,ας προετοιμαζόταν ανάλογα να περιφέρει τον εαυτό της προς άγραν επιτυχίας,στους διάφορους οίκους ανθρώπινης ενοχής.

Στην Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια μέσω του Ο.Α.Σ.Θ. λειτουργούν δύο προσπελάσιμα mini bus ,τα οποία καλούνται να εξυπηρετήσουν εκατοντάδες επιβατών με αναπηρία. Γι' αυτό πρέπει 24 ώρες πριν και μεταξύ 7.30 το πρωί-με 8 το πολύ να επικοινωνήσεις με το τηλεφωνικό κέντρο, για να μπορέσεις να κανονίσεις την μετακίνηση της επόμενης μέρας, στον προορισμό που θέλεις αλλά και την ώρα που θέλεις, διαφορετικά αν αργήσεις δεν θα μπορέσεις να εξυπηρετηθείς, γιατί η ζήτηση είναι μεγάλη και τα δύο λεωφορεία δεν επαρκούν να καλύψουν τις ανάγκες μετακίνησης. Επίσης οι ώρες λειτουργίας τους είναι από το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ όπου γίνεται το τελευταίο δρομολόγιο.Τα σαββαατοκύριακα και τις γιορτές το ωράριο επεκτείνεται ως τις 9 κ μισή. Αν κάποιος ακυρώσει το ραντεβού με τα συγκεκριμένα λεωφορεία σε λιγότερο από δύο ώρες από την ώρα που θα γινόταν η μετακίνηση ,του επιβάλλεται ένα είδος τιμωρίας και δε θα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για ένα μήνα.

Εκτός από αυτά τα δύο λεωφορεία του Ο.Α.Σ.Θ.,ο Δήμος Θεσσαλονίκης,έχει δύο μικρά προσπελάσιμα αυτοκίνητα.Αυτά κινούνται από το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ,ενώ Σαββατοκύριακα και αργίες δεν λειτουργούν.Εννοείται ότι προηγείται τουλάχιστον 24 ώρες πρίν συνεννόηση για να κανονιστεί η μετακίνηση. Το παράρτημα του Συλλόγου Παραπληγικών,έχει στη διάθεση του ένα προσπελάσιμο ταξί,το λεγόμενο "Λευκό ταξί",για να καλύψει κατόπιν έγκαιρης προσυνεννόησης,την μεταφορά μελών του.

''To νησί και οι σύγχρονες Σπιναλόγκες''

''To νησί και οι σύγχρονες Σπιναλόγκες''

Πολύ μελάνι ξοδεύτηκε και όχι αδίκως για την καινούργια σειρά που ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα στο ΜΕGA ‘’Το νησί’, βασισμένο στο ομότιτλο βιβλίο της Βικτώρια Χίσλαπ. Μία πραγματική όαση ποιότητας στο άνυδρο τοπίο της τηλεόρασης,με εξαιρετικές ερμηνείες,σενάριο,σκηνοθεσία..Δεν θα σταθώ όμως να περιγράψω περισσότερο αυτή την πλευρά της σειράς εφ’όσον υπάρχουν οι ειδήμονες που μπορούν να μιλήσουν και να σχολιάσουν περαιτέρω.
…Και ξαφνικά το άγνωστο μέχρι χτες για πολλούς νησί της Σπιναλόγκα ήρθε στο προσκήνιο της δημοσιότητας,και μαζί με αυτό όλη η ιστορική και ανθρώπινη διάσταση της πραγματικότητας του,αφού για 57 χρόνια(1905-1957) ήταν ο τόπος εξορίας για τους Χανσενικούς(ή όπως είναι περισσότερο γνωστοί ως λεπροί). Εκεί οδηγούνταν οι άνθρωποι αυτοί ,αποκομμένοι δια βίου από τις οικογένειες τους,τους δικούς τους ανθρώπους αλλά και ολόκληρη την κοινωνία.
…Και ξαφνικά λέξεις όπως κοινωνικό στίγμα,προκατάληψη αποκλεισμός ήρθαν να συνοδέψουν όσα γράφηκαν ή ειπώθηκαν για την Σπιναλόγκα και τους λεπρούς εξόριστους κατοίκους της.Λέξεις με απίστευτο βάρος για όσους τις είχαν ή έχουν βιώσει ως καταστάσεις ζωής και συμπεριφοράς από το κοινωνικό σύνολο.
Υπάρχουν κάποιοι τόποι που λειτουργούν δια μέσου του χρόνου ως σύμβολα.Σ’αυτούς τους τόπους ανήκει και το νησί της Σπιναλόγκα,όπως και ο Καιάδας..Σύμβολα την σκληρότητας και την αναλγησίας των κοινωνιών απέναντι σε κάθε διαφορετικό. Σύμβολα που λειτουργούν σαν ζωντανοί τόποι μνήμης και αναφοράς,ή με την μεταφορική έννοια της ονομασίας τους, όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε κοινότητες ανθρώπων που ζουν αποκλεισμένοι κάτω από άσχημες συνθήκες ζωής ακόμα και σήμερα και δεν τους θέλουμε ανάμεσα μας.Θα μπορούσαν νάναι οι άνθρωποι με αναπηρία,οι μετανάστες,οι τσιγγάνοι κ.ά.
Μία από τις βασικές αντιδράσεις των περισσοτέρων τηλεθεατών που αναφέρθηκε και ειπώθηκε πολύ ήταν ότι δάκρυσαν,έκλαψαν, ή ότι εν πάσει περιπτώσει φορτίστηκαν πολύ συγκινησιακά. Εύχομαι όσοι την παρακολουθήσουν αυτή τη σειρά που πραγματεύεται ζωές ανθρώπων που χρεώθηκαν το κοινωνικό στίγμα και την απομόνωση, να μην μείνουν μόνο στο συγκινησιακό κομμάτι ,ή την απλή παρακολούθηση των γεγονότων. Αλλά να γίνει η αφορμή να αναλογιστούν πόσες μικρές ή μεγάλες σύγχρονες Σπιναλόγκες εξακολουθούμε να διατηρούμε και να συντηρούμε σαν κοινωνία.Να μπούμε στον κόπο και να σκεφτούμε κατά πόσο με τη στάση,τη νοοτροπια ή τις συμπεριφορές μας οδηγούμε ‘’διαφορετικούς’’από μας ανθρώπους στο κοινωνικό αποκλεισμό και το περιθώριο. Με πόση προκατάληψη υψώνουμε,χτίζουμε τείχη γύρω τους και τους αντιμετωπίζουμε ‘’σαν κάποιους άλλους λεπρούς’’ αρνούμενοι να τους αποδεχτούμε ισότιμα.
Στο 35ο δημοτικό σχολείο του Πειραιά,μέσω ενός προγράμματος εφαρμόζεται η ένταξη τυφλών μαθητών σε κοινές τάξεις με τους υπόλοιπους βλέποντες μαθητές.Είμαι σίγουρη πως η είδηση εκπλήσσει ή σοκάρει ή και δημιουργεί αντιδράσεις.Ομως ανοίγει μια πόρτα για να κλείσει μια άλλη ‘’Σπιναλόγκα’’ και αυτό έχει σημασία.

Y.Γ.Αφιερωμένο σε όσους/όσες άφησαν τις ζωές τους σε κάποια Σπιναλόγκα


Φανή Αθανασιάδου

Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα

Δύο ποιήματα του Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα - (Νύχτα του Άγρυπνου Έρωτα, Σονέτο του γλυκού παραπόνου)

Νύχτα του Άγρυπνου Έρωτα

Νύχτα πάνω από τους δυο με πανσέληνο,

εγώ βάλθηκα να κλαίω κι εσύ γελούσες.

Η καταφρόνια σου ήταν ένας Θεός, τα δικά μου παράπονα

στιγμές και περιστέρια αλυσοδεμένα.

Νύχτα κάτω από τους δυο. Κρύσταλλο οδύνης,

έκλαιγες εσύ από βάθη απόμακρα.

Ο πόνος μου ήταν ένας σωρός από αγωνίες

πάνω στην αδύναμη καρδιά σου από άμμο.

Η αυγή μας έσμιξε πάνω στο κρεβάτι,

τα στόματα βαλμένα πάνω στο παγωμένο σιντριβάνι

του αίματος τ αστείρευτου που χύνεται.

Κι ο ήλιος μπήκε απ το κλειστό μπαλκόνι

και το κοράλλι της ζωής άπλωσε το κλαδί του

πάνω στην καρδιά μου τη σαβανωμένη.


Σονέτο του γλυκού παραπόνου


Φοβάμαι μη χάσω το θαύμα

των αγαλμάτινων ματιών σου και τη μελωδία

που μου αποθέτει τη νύχτα στο μάγουλο

το μοναχικό ρόδο της ανάσας σου

Πονώ που είμαι σε τούτη την όχθη

κορμός δίχως κλαδιά μα πιότερο λυπάμαι

που δεν έχω τον ανθό, πόλφο ή πηλό

για το σκουλήκι του μαρτυρίου μου.

Αν είσαι εσύ ο κρυμμένος μου θησαυρός

αν είσαι εσύ ο σταυρός και ο υγρός μου πόνος,

αν είμαι το σκυλί της αρχοντιάς σου

μη με αφήσεις να χάσω ό,τι έχω κερδίσει

και στόλισε τα νερά του ποταμού σου

με φύλλα από το φρενοκρουσμένο μου φθινόπωρο.

Η ευλογία της έλλειψης - Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ

Ευγνωμονώ τις ελλείψεις μου
ό,τι μου λείπει με προστατεύει
από κείνο που θα χάσω
όλες οι ικανότητές μου
που ξεράθηκαν στο αφρόντιστο χωράφι της ζωής
με προφυλάσσουν από κινήσεις στο κενό
άχρηστες, ανούσιες.
Ό,τι μου λείπει με διδάσκει
ό,τι μου ‘χει απομείνει
μ’ αποπροσανατολίζει
γιατί μου προβάλλει εικόνες απ’ το παρελθόν
σαν να ‘ταν υποσχέσεις για το μέλλον.
Δεν μπορώ, δεν τολμώ
ούτ’ έναν άγγελο περαστικό
να φανταστώ γιατί εγώ
σ’ άλλον πλανήτη, χωρίς αγγέλους
κατεβαίνω.
Η αγάπη, από λαχτάρα που ήταν
έγινε φίλη καλή
μαζί γευόμαστε τη μελαγχολία του Χρόνου.
Στέρησέ με –παρακαλώ το Άγνωστο–
στέρησέ με κι άλλο
για να επιζήσω.

Μανόλης Αναγνωστάκης - Φοβάμαι

Μανόλης Αναγνωστάκης - Φοβάμαι

Φοβάμαι

τους ανθρώπους που εφτά χρόνια

έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι

και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου–

βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας

«Δώστε τη χούντα στο λαό».

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που με καταλερωμένη τη φωλιά

πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που σου 'κλειναν την πόρτα

μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια

και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο

να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν.

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που γέμιζαν τις ταβέρνες

και τα 'σπαζαν στα μπουζούκια

κάθε βράδυ

και τώρα τα ξανασπάζουν

όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη

και έχουν και «απόψεις».

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν

και τώρα σε λοιδορούν

γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο.

Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.

Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.

Αζίζ Νεσίν - Σώπα, μη μιλάς

Αζίζ Νεσίν - Σώπα, μη μιλάς

Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή,

κόψ' τη φωνή σου, σώπασε επιτέλους

κι αν ο λόγος είναι αργυρός

η σιωπή είναι χρυσός.

Τα πρώτα λόγια που άκουσα από παιδί

έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα μου λέγανε: "σώπασε".

Στο σχολείο μού κρύψανε την αλήθεια τη μισή,

μου λέγανε: "εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!"

Με φίλησε το πρώτο κορίτσι που ερωτεύτηκα και μου λέγανε:

"κοίτα μην πεις τίποτα, σσσσ....σώπα!"

Κόψε τη φωνή σου και μη μιλάς, σώπαινε.

Και αυτό βάσταξε μέχρι τα είκοσι μου χρόνια.

Ο λόγος του μεγάλου

η σιωπή του μικρού.

Έβλεπα αίματα στο πεζοδρόμιο,

"Τι σε νοιάζει εσένα;", μου λέγανε,

"θα βρεις το μπελά σου, σώπα".

Αργότερα φωνάζανε οι προϊστάμενοι

"Μη χώνεις τη μύτη σου παντού,

κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, σώπα"

Παντρεύτηκα, έκανα παιδιά και τα 'μαθα να σωπαίνουν,

η γυναίκα μου ήταν τίμια κι εργατική κι ήξερε να σωπαίνει.

Είχε μάνα συνετή, που της έλεγε "Σώπα".

Σε χρόνια δίσεκτα οι γονείς, οι γείτονες με συμβουλεύανε:

"Μην ανακατεύεσαι, κάνε πως δεν είδες τίποτα. Σώπα"

Μπορεί να μην είχαμε με δ' αύτους γνωριμίες ζηλευτές

με τους γείτονες, μας ένωνε όμως το Σώπα.

Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος,

σώπα οι επάνω, σώπα οι κάτω,

σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.

Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι και οι δρόμοι οι παράλληλοι.

Κατάπιαμε τη γλώσσα μας. Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.

Φτιάξαμε το σύλλογο του "Σώπα".
Και μαζευτήκαμε πολλοί, μία πολιτεία ολόκληρη, 
μια δύναμη μεγάλη, αλλά μουγκή!

Πετύχαμε πολλά, φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε παράσημα,

τα πάντα κι όλα πολύ.

Εύκολα, μόνο με το Σώπα.

Μεγάλη τέχνη αυτό το "Σώπα".

Μάθε το στη γυναίκα σου, στο παιδί σου, στην πεθερά σου

κι όταν νιώσεις ανάγκη να μιλήσεις,

ξερίζωσε τη γλώσσα σου

και κάν' τη να σωπάσει.

Κόψ' τη σύρριζα. Πέτα την στα σκυλιά.

Το μόνο άχρηστο όργανο από τη στιγμή

που δεν το μεταχειρίζεσαι σωστά.

Δεν θα έχεις έτσι εφιάλτες, τύψεις κι αμφιβολίες.

Δε θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου

και θα γλιτώσεις από το βραχνά να μιλάς,

χωρίς να μιλάς να λες "έχετε δίκιο, είμαι σαν κι εσάς"

Αχ! Πόσο θα 'θελα να μιλήσω ο κερατάς.

Και δεν θα μιλάς, θα γίνεις φαφλατάς,

θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς.

Κόψε τη γλώσσα σου, κόψ' την αμέσως.

Δεν έχεις περιθώρια. Γίνε μουγκός.

Αφού δε θα μιλήσεις, καλύτερα να το τολμήσεις

Κόψε τη γλώσσα σου.

Για να είσαι τουλάχιστον σωστός

στα σχέδια και στα όνειρά μου.

Ανάμεσα σε λυγμούς και σε παροξυσμούς

κρατώ τη γλώσσα μου,

γιατί νομίζω πως θα 'ρθει η στιγμή που δεν θα αντέξω

και θα ξεσπάσω και δεν θα φοβηθώ και θα ελπίζω

και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω με ένα φθόγγο,

με έναν ψίθυρο, με ένα τραύλισμα,

με μια κραυγή που θα μου λέει:

ΜΙΛΑ!....

Νίκος Λυγερός: Οι επικίνδυνοι...

Νίκος Λυγερός: Οι επικίνδυνοι... (Μέρος 1/2)

Οι επικίνδυνοι I

Οι επικίνδυνοι δεν ζούσαν πια.

Τουλάχιστον αυτό πίστευε η κοινωνία της ασφάλειας.

Βέβαια, τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι.

Άλλαζαν οι εποχές.

Όχι όμως οι άνθρωποι κι αυτό ήταν το πρόβλημα του συστήματος.

Τα θέατρα είχαν κλείσει. Δεν τα είχε ανάγκη η κοινωνία του θεάματος.

Είχε τελειώσει η παράσταση.

Η σκηνή ήταν πλέον ο ίδιος ο κόσμος.

Η διανομή των ρόλων είχε λήξει.

Όλα έπρεπε να είναι γνωστά για το σύστημα.

Αυτό είχε επιλέξει η κοινωνία της ασφάλειας.

Και κανείς δεν έλεγε τίποτα πια.

Τουλάχιστον αυτό πίστευαν όλοι.

Εκείνη την ημέρα, όμως, όλα άλλαζαν.

Βρέθηκε ένα αντίγραφο του κώδικα.

Όλοι ήξεραν ότι ήταν αδύνατο.

Όλοι ήξεραν ότι δεν υπήρχε πια κανένας κώδικας.

Κι όμως το αντίγραφο ήταν γνήσιο.

Είχε πάνω ακόμα και τη σφραγίδα του απαγορευμένου.

Ο ελεγκτής ξανακοίταξε το έγγραφο.

Δεν μπορούσε να καταλάβει πώς είχε βρεθεί στα χέρια του.

Μήπως κάποιος του είχε στήσει μια παγίδα;

Δεν ήξερε τι να κάνει...

Η αναφορά ήταν υποχρεωτική. Αυτό ήταν το μόνο σίγουρο.

Αλλά πώς να καταγράψει στην έκθεσή του ένα ανύπαρκτο γεγονός;

Ποιος θα τον πιστέψει;

Μετά σκέφτηκε ότι σ’ αυτό το υπουργείο, κανείς δεν πίστευε κανέναν.

Ακόμα και να το έλεγε, θα τον κατηγορούσαν.

Μήπως γι’ αυτό το λόγο τον είχαν βάλει στο υπόγειο.

Μόνο δυο γράμματα ξεχώριζαν το υπόγειο από το υπουργείο.

Όμως αυτά τα δύο γράμματα είχαν στιγματίσει τη ζωή του.

Ήταν το δικό του Α και Ω.

Διάβαζε ρώσικη λογοτεχνία...

Κρυφά βέβαια...

Εκεί που δούλευε δεν είχε άλλη επιλογή.

Το έργο του Фёдор γέμιζε τη σκέψη του

Αλλά εκείνη τη στιγμή θυμήθηκε τον Лев.

Τι να κάνει;

Να καταγράψει μία πληροφορία που δεν υπήρχε;

Ή να μην πει τίποτα για κάτι που υπήρχε;

Στις δύο περιπτώσεις, θα τον κατηγορούσαν.

Αυτό ήταν το μόνο σίγουρο.

Αλλά αυτή η βεβαιότητα δεν τον βοηθούσε καθόλου για να ξεπεράσει τη στιγμή αβεβαιότητας που ζούσε άθελά του.

Το έγγραφο δεν έλεγε πολλά, αλλά υπήρχε.

Κατά κάποιο τρόπο οι δαιμονισμένοι ζούσαν.

Ήταν μία απλή σελίδα.

Ανήκε σε μία πράξη ενός θεατρικού.

Οι Δημιουργοί.

Το κείμενο ήταν στα γαλλικά.

Ήξερε αρκετά καλά αυτή τη γλώσσα.

Την είχε μάθει για να διαβάζει τα ρώσικα.

Κάθε φορά που έδινε αυτή την εξήγηση στους φίλους του, τους ξάφνιαζε.

Κι όμως δεν έλεγε ψέματα.

Στη ρωσική λογοτεχνία εκείνης της εποχής υπήρχαν ολόκληρες φράσεις στα γαλλικά. Και γι’ αυτό το λόγο είχε την εντύπωση ότι ζούσε εκείνη την εποχή.

Μάλλον πίστευαν το ίδιο κι οι φίλοι του.

Αλλιώς, γιατί να του κάνουν δώρο εκείνες τις δύο δωδεκάδες ποτήρια για λευκό και κόκκινο κρασί;

Τι δεν θα έδινε εκείνη τη στιγμή, για να πιεί ένα ποτήρι Merlot.

Το κείμενο τον είχε επηρεάσει.

Σκεφτόταν ήδη στο μυαλό του αδύνατα πράγματα.

Λες και τον είχαν αγγίξει οι επικίνδυνοι.

Εξέτασε και πάλι την παράξενη σελίδα.

Κάποιος την είχε σκίσει από το βιβλίο.

Όσο για τη σφραγίδα, οι υπηρεσίες δεν άφηναν καμία αμφιβολία.

Αυτές την είχαν πάρει.

Αλλά πώς είχε βρεθεί σ’ αυτό το υπουργείο.

Μόνο ένας μπορούσε να του λύσει την απορία.

Είχαν σπουδάσει στην ίδια σχολή.

Έφυγε να πάει να τον βρει σ’ ένα άλλο υπόγειο.

Ο υπόγειος κόσμος II

Ήταν στο γραφείο, όταν χτύπησε την πόρτα. Δεν περίμενε την άδειά του. Του άρεζε να του κάνει εκπλήξεις. Μια φορά του είχε φέρει ένα μπουκάλι με μια παράξενη ετικέτα…

Τώρα όμως τα πράγματα ήταν πολύ πιο σοβαρά.

Τον κοίταξε στα μάτια κι εκείνος κατάλαβε ότι κάτι πήγαινε στραβά.

Κάθισε απέναντί του.

Δεν ήξερε από πού ν’ αρχίσει…

Το άναρχο κείμενο ήταν στην τσάντα του.

Την άνοιξε προσεχτικά.

Έβγαλε ένα φάκελο.

Άκρως απόρρητο.

Και τον έβαλε πάνω στο τραπέζι.

Ήταν το πρώτο βήμα.

Αλλά ο φίλος του ως σκακιστής αναγνώρισε την πρώτη κίνηση.

Ως μοναδική απάντηση πήρε το φάκελο.

Τον άνοιξε.

Όταν ο φίλος ακούμπησε το έγγραφο, η καρδιά του πήγε να εκραγεί.

Δεν είπε τίποτα όμως.

Περίμενε να δει την αντίδραση.

Δεν υπήρξε αντίδραση.

Είχε κλείσει το φάκελο και του τον επέστρεψε.

Μόλις τον έβαλε στην τσάντα του άκουσε για πρώτη φορά το φίλο του.

- Αυτός ο φάκελος δεν υπάρχει.

- Σωστά. Υπήρξε όμως;

- Ο φάκελος, όχι…

- Και το έγγραφο;

- Ποιο έγγραφο;

Μόνο τότε κατάλαβε πραγματικά πόσο επικίνδυνο ήταν αυτό που βρήκε. Ο φίλος του του είχε εξηγήσει με μερικά λόγια ότι το έγγραφο υπήρχε, ότι όντως η σφραγίδα άνηκε στις υπηρεσίες κι ότι δεν έπρεπε να κάνει αναφορά, τουλάχιστον προς το παρόν.

Περίμενε την επόμενη κίνηση.

Πριν την κάνει όμως, θυμήθηκε το ρητό του δασκάλου.

* Υπάρχει τρόπος να αποφύγεις την ήττα σ’ ένα χαμένο παίγνιο: δεν παίζεις.

Όποια και να ήταν η επόμενη κίνηση, ήταν λανθασμένη.

Αυτή η γνώση επέτρεπε άλλο παίγνιο.

* Δεν υπάρχει επόμενος του μηδενός στους πραγματικούς αριθμούς. Διότι κάθε υποψήφιος αριθμός θα ήταν μεγαλύτερος από το μισό του.

Δεν έπρεπε να παίξει.

Αυτό του είπε ο φίλος του.

Δεν υπήρχε σωστή απάντηση στο ερώτημα του παιγνίου.

Τον ξανακοίταξε στα μάτια.

Κι αναγνώρισε το βλέμμα του.

Το είχε δει παλιά.

Είχε πέσει στην παγίδα.

Το άναρχο κείμενο ήταν ένα μήνυμα.

Ποιος να του το έστειλε όμως;

Αφού οι επικίνδυνοι δεν υπήρχαν πια.

Αυτό δεν τους έλεγαν συνεχώς στο υπουργείο;

Τότε θυμήθηκε ότι ο φίλος του είχε εκφράσει αμφιβολίες γι’ αυτήν την βεβαιότητα.

* Μόνο η ασφάλεια παράγει κινδύνους. Ο κίνδυνος παρέχει ασφάλεια.

Γιατί αυτές οι σκέψεις του δασκάλου έπαιρναν επιτέλους ένα νόημα τώρα;

Δεν υπήρχε βέλτιστη λύση.

Έπρεπε να βρει μια ανθεκτική.

Αλλαγή παιγνίου.

Του μίλησε για τον Παυσανία.

Τον είχε διαβάσει.

Το ήξερε.

Αλλά δεν τον είχε πάει στα τείχη της αρχαίας πόλης που φύλαγαν κάποια σπάνια κυπαρίσσια.

Του μιλούσε για μια σελίδα ενός βιβλίου.

Δίχως να κάνει τη μυστική αναφορά.

Έτσι μίλησε δίχως να πει τίποτα.

Σκοτεινές υπηρεσίες III

Εδώ και χρόνια, οι υπηρεσίες είχαν πάρει τον έλεγχο.

Κανείς δεν μπορούσε να τις αποφύγει.

Ακολουθούσαν τη γραμμή των σκληρών καθεστώτων.

Δεν άφηναν κανένα περιθώριο.

Για τις υπηρεσίες, μόνο ο εχθρός ήταν σίγουρος.

Κι ήταν σίγουρες για όλους τους εχθρούς.

Δεν υπήρχαν φίλοι.

Θεωρούσαν ότι ο καθένας ήταν εν δυνάμει ένας προδότης κι άρα ένας εχθρός.

Η αντίδραση του φίλου του, του άνοιξε τα μάτια.

Το έγγραφο δεν ήταν μία παγίδα.

Ο κώδικας ήταν ένα μυστικό μήνυμα.

Κάποιος είχε κλέψει αυτή τη σελίδα.

Ήταν μία απόδειξη του εγκλήματος που είχαν διαπράξει οι υπηρεσίες.

Ο κώδικας υπήρχε κι ήταν στην κατοχή τους.

Τόσα χρόνια διοχέτευαν ψέματα στο υπουργείο.

Οι επικίνδυνοι υπήρχαν.

Μόνο που οι υπηρεσίες είχαν εξαφανίσει το έργο τους.

Ήταν άραγε ένας επικίνδυνος που του είχε στείλει το μήνυμα;

Σε κάποια φάση, φαντάστηκε ότι όλο αυτό ήταν ένα όνειρο.

Αυτό δεν έλεγε η κοινωνία της ασφάλειας;

Ο καθένας μπορούσε να έχει το δικό του όνειρο.

Αρκεί να μην το υλοποιεί, συμπλήρωναν οι υπηρεσίες.

Έτσι είχαν έρθει αντιμέτωπες με τους επικίνδυνους.

Ήταν οι άνθρωποι χωρίς όνειρα.

Η σκέψη τους ήταν η δράση τους.

Η δράση τους ήταν το έργο τους.

Οι υπηρεσίες δεν μπορούσαν να τους ελέγξουν.

Κι ο λόγος ήταν απλός.

Έλεγχαν όλα τα όνειρα.

Οι υπηρεσίες κατέγραφαν όλα τα όνειρα των ατόμων.

Παλιά έλεγχαν την πραγματικότητα.

Με την πάροδο του χρόνου, αντιλήφθηκαν ότι έπρεπε ν’ αλλάξουν στρατηγική, για να προβλέψουν τις ταραχές. Έτσι επικεντρώθηκαν στα όνειρα των ατόμων.

Ο πόλεμος των ονείρων είχε αντικαταστήσει κάθε πόλεμο.

Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα, ένα σοβαρό πρόβλημα: οι άνθρωποι χωρίς όνειρα, οι λεγόμενοι επικίνδυνοι.

Τα συστήματα των υπηρεσιών δεν μπορούσαν να τους καταγράψουν και να τους ελέγχουν. Γι’ αυτόν το λόγο κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον τους.

Οι επικίνδυνοι ήταν οι εχθροί της κοινωνίας της ασφάλειας.

Μετά από δεκαετίες, οι υπηρεσίες ανακοίνωσαν ότι είχαν εξοντώσει κάθε επικίνδυνο κι ότι κανείς πια δεν έγραφε για το έργο τους, το οποίο είχε καταστραφεί.

Μόνο που ήταν ψέμα, όπως το ανακάλυψε ο ελεγκτής του υπουργείου που δούλευε στο υπόγειο.

Ανακάλυψη ή αποκάλυψη;

Αυτό ήταν το ερώτημά του τώρα.

Διότι η ανακάλυψή του ήταν ένα μήνυμα ενός αγνώστου.

Θυμήθηκε τις Λευκές Νύχτες.

Ήταν πριν τον Ηλίθιο.

Κάτι έλειπε στις πληροφορίες που είχε.

Παραπληροφόρηση.

Σκέφτηκε ότι για να μην κατηγορηθεί, έπρεπε να βρει πού έκρυβαν το έργο των επικίνδυνων. Κάποιος έπρεπε να τον βοηθήσει με τους υπολογιστές. Μόλις εξέφρασε ελεύθερα την ιδέα του, θυμήθηκε τον άλλο φίλο του από τη σχολή. Εκείνος είχε ζήσει από κοντά το δάσκαλο, λόγω της εργασίας του. Έτσι ήξερε για παραπληροφορήσεις. Ήταν τώρα υπεύθυνος για τα συστήματα πληροφορικής σε μία άλλη σχολή. Αυτός σίγουρα θα μπορούσε να του βρει στοιχεία. Αυτή τη φορά δεν πήρε το έγγραφο μαζί του.

Είχε αποθηκεύσει ένα αντίγραφο στο κλειδί του.

Ένας κώδικας σ’ ένα κλειδί.

* Όταν βλέπεις πόρτα, ψάξε για το κλειδί.

Τώρα είχε το κλειδί κι έψαχνε την πόρτα για να βρει τον κώδικα.

Πριν όμως έπρεπε να σπάσει μερικούς κώδικες με το φίλο του δίχως να το αντιληφθούν οι υπηρεσίες.

Δεν υπήρχε πια μυστικότητα.

Ίσως ήταν αυτό το πρώτο μήνυμα.

Μετα-μήνυμα.

Σε κάθε περίπτωση, η διαρροή ήταν γεγονός.

Το έργο των επικίνδυνων ξεχείλιζε και πάλι στην πραγματικότητα.

Ο εφιάλτης των υπηρεσιών είχε αρχίσει.

Η σχολή των οραμάτων IV

Ο φίλος του εξέτασε προσεχτικά το κλειδί.

Φαινομενικά, δεν αποτελούσε κίνδυνο για κανένα.

Αλλά μόνο φαινομενικά.

Το άνοιξε προσεχτικά.

Καμία εικόνα.

Μόνο κείμενο.

Ένα γαλλικό κείμενο κι ένα ρωσικό θέμα.

Εδώ σ’ αυτή τη σχολή... Ήταν αδύνατον.

Δεν τόλμησε να τον κοιτάξει στα μάτια.

Με το βλέμμα του πάνω στην οθόνη έβλεπε ήδη πολλά.

- Αντιλαμβάνεσαι τι βρήκες;

- Για να πω την αλήθεια, έχω μόνο υποψίες...

- Υπάρχουν!

- Είναι αλήθεια, λοιπόν...

- Απολύτως!

- Και τι κάνουμε τώρα;

- Αρχίζουμε την έρευνα...

Είχαν καταρρεύσει με μιας όλα τα χρόνια της παραπληροφόρησης.

Τα πέτρινα χρόνια κι ο ψυχρός πόλεμος έπαιρναν ένα άλλο νόημα.

Κάθισε δίπλα του στην οθόνη.

Διάβασαν μαζί το απίστευτο κείμενο.

Γιατί να το κρύψουν οι υπηρεσίες;

Κι ειδικά αυτή τη σελίδα...

Τι έλεγε, άραγε, όλο το κείμενο;

Ξαφνικά χτύπησε η πόρτα του γραφείου του.

- Ποιος είναι;

- Οι υπηρεσίες!

Πώς ήταν δυνατόν; Τόσο γρήγορα.

- Εμπρός! Έκανε ότι μιλούσε στο τηλέφωνο... Κοίταξε το φίλο του...

Δεν υπήρχε άλλη λύση. Συνέχιζε να μιλάει δυνατά, ενώ άδειαζε το κλειδί.

Σκόνη του Kantor.

Το κείμενο ήταν πλέον παντού και πουθενά.

- Ανοίξτε!

- Ναι, παρακαλώ!

Θαύμασε την ψυχραιμία του φίλου του, αλλά και την αποτελεσματικότητά του.

Είχαν στείλει μία γυναίκα, βέβαια.

Εκείνη άνοιξε την πόρτα με αποφασιστικότητα.

Σηκώθηκαν για να τη χαιρετίσουν, αλλά τους έκανε νόημα να παραμείνουν στις θέσεις τους.

Ήξεραν αυτό το ύφος.

Δεν έδειξαν, όμως, την απέχθειά τους.

Τουλάχιστον αυτό πίστεψαν.

- Δεν ήξερα ότι εργάζεστε κι εσείς εδώ...

Αυτή η επίδειξη της ψεύτικης άγνοιας τον καθήλωσε.

Δεν ήξερε τι να πει.

Ευτυχώς μίλησε ο φίλος του.

- Τον έφερα, για να τον συμβουλευτώ!

- Σε τι μπορεί να είναι ωφέλιμος ένας υπάλληλος του υπογείου;

Ήταν η αιώνια ερώτηση της εφήμερης ζωής του.

Αλλά ήξερε την απάντηση που ήθελε.

Θυμήθηκε τη Μεταμόρφωση του Κάφκα.

- Ακόμα κι οι μύγες πετούν.

- Σωστά! Το πρόβλημα δεν είναι γιατί αλλά για πού...

Σε αυτό δεν είχε πια απάντηση...

Τόσα χρόνια που πετούσε, δεν ήξερε ότι θα προσγειωθεί σ’ ένα υπόγειο. Και τώρα που ήταν στο υπόγειο, μ’ εκείνο το παράξενο κείμενο, ένιωθε για πρώτη φορά ελεύθερος να πετάξει.

Δίχως να το αντιληφθεί ο ίδιος είχε γίνει επικίνδυνος.

Δεν είχε πια όνειρα και τον εντόπισε το σύστημα.

Πριν κινηθεί καν, η σκοτώστρα είχε πέσει πάνω του.

Αποστολή εξετελέσθη.

Ο φίλος του έμεινε ακίνητος.

- Σε ποιον μιλούσατε στο τηλέφωνο;

- Σ’ έναν τεχνικό.

Δεν ήταν η σωστή απάντηση. Εκείνη πάτησε στο τηλέφωνο για να δει την προηγούμενη κλήση.

Είχε στη διάθεσή του μία στιγμή μόνο. Κοίταξε τον νεκρό του φίλο.

Τότε έγινε επικίνδυνος.

Όταν έπεσε η σκόνη V

Η σκόνη είχε πέσει πάνω σε όλο το διαδίκτυο.

Ούτε ο ίδιος δεν θα μπορούσε να είχε φανταστεί την τελευταία του πτήση.

Κανείς δεν είχε πεθάνει εξαιτίας του σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Και τώρα που πέθανε, οι υπηρεσίες είχαν χάσει ένα μέλος τους.

Ουσιαστικά, ο φίλος του είχε αυτοκτονήσει, διότι όλες οι υπηρεσίες θα τον αναζητούσαν.

Αλλά δεν θα το έβαζε κάτω τόσο γρήγορα.

Ήταν θέμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Ήρθε σ’ επαφή με την παλιά του ομάδα.

Δίχως να ξέρει τις προηγούμενε κινήσεις του φίλου του.

Τώρα κάθε λεπτό της ζωής του μετρούσε.

Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει.

Ήταν εκτός ισορροπίας.

Απόλυτη δημιουργικότητα.

Δεν πίστευε ο ίδιος τις δυνατότητες που είχε.

Πληκτρολογούσε ασταμάτητα.

Ολιστική προσέγγιση.

Έπρεπε να εξαφανιστεί κι ο ίδιος, πριν τον εντοπίσουν.

Πριν όμως, θα πάλευε με το σύστημα.

* Πλάγια επίθεση.

Δεν είχε άλλη επιλογή.

Το κείμενο διαβιβάστηκε σε όλο το πεδίο με τα προσαρμοσμένα πρωτόκολλα του δασκάλου.

Όλοι τους κινδύνευαν όσο πίστευαν ότι δεν υπήρχαν οι επικίνδυνοι.

Έπρεπε να κάνει την επαφή.

Αλλά όχι ο ίδιος.

Πλασματική πραγματικότητα.

Το κείμενο άγγιξε όλη την ομάδα.

Αλλά κανείς δεν το ήξερε.

Είχε τεμαχίσει την παρτιτούρα.

* Πέντε κινήσεις για μία σιωπή.

* Υπήρχαν λοιπόν...

Αυτό σκέφτηκε, όταν έκλεισε για πάντα τον υπολογιστή της σχολής. Πριν πολλά χρόνια, είχε έρθει να μάθει την αποστολή της ζωής του και τώρα που είχε επιστρέψει, έμαθε την αποστολή του θανάτου του.

Πόσο ήταν παράξενα τα πράγματα.

Τόσα χρόνια ζούσαν για όνειρα ανούσια.

Και τώρα έπρεπε να πεθάνουν για οράματα.

Πριν κλείσει οριστικά το γραφείο του, έβαλε μουσική.

Isaac Stern, βιολί.

Leonard Rose, τσέλο.

Eugene Istomin, πιάνο.

Ludwig van Beethoven (1770 – 1827).

Klaviertrios.

Πριν συναντήσει και πάλι τον παλιό του φίλο, δεν ήξερε τι δεν θα έδινε για ν’ ακούσει αυτά τα έργα.

Τώρα ήξερε...

Τη ζωή του.

Δεν υπήρχε πια τίποτα άλλο μέσα στη σχολή.

Ο νεκρός του φίλος κι η μουσική.

Είχε παίξει σ’ ένα παίγνιο, όπου δεν υπήρχαν κανόνες.

Κι είχε χάσει.

Προς το παρόν.

Αλλά η σκυτάλη δεν είχε πέσει.

Τώρα που είχε απλωθεί η σκόνη...

Όλοι θα μάθαιναν για τους επικίνδυνους και την ιστορία τους.

Ήταν η μουσική της σιωπής.

Όταν τελείωσε το έργο, ενεργοποίησε την ασφάλεια κι ανατινάχτηκε όλο το γραφείο.

Δεν είχε αφήσει ίχνος.

Μόνο μαθηματική σκόνη στο διαδίκτυο...

Τα αποσιωπητικά του κώδικα.

Φεύγοντας κοίταξε τον τάφο του φίλου του κι είδε τη θάλασσα.

* Ήταν απλός, σαν τον ωκεανό.

Επιστροφή στον κώδικα.

Νίκος Λυγερός: Οι επικίνδυνοι... (Μέρος 2/2)